ΕΚΒΟΛΕΣ ΑΧΕΡΟΝΤΑ (ΑΠΟ ΓΛΩΣΣΑ ΕΩΣ ΑΛΩΝΑΚΙ) ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ
GR2140001 ΕΚΒΟΛΕΣ ΑΧΕΡΟΝΤΑ (AΠΟ ΓΛΩΣΣΑ ΕΩΣ ΑΛΩΝΑΚΙ) ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ
Η περιοχή GR2140001 – Εκβολές Αχέροντα (Από Γλωσσά έως Αλωνάκι) και Στενά Αχέροντα χαρακτηρίζεται ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ ή Special Areas of Conservation – SAC) και η συνολική της έκταση ανέρχεται σε 46,28 km2 . Η συνολική έκταση της περιοχής Natura εμπίπτει στη λεκάνη Αχέροντος (EL13) του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (EL05). Όσον αφορά στο υψόμετρο της περιοχής, το ελάχιστο υψόμετρο ανέρχεται στα 0 m, το μέγιστο είναι 1276 m και το μέσο στα 260,12 m.
Το Δέλτα του Αχέροντα ανήκει στον λοβοειδή μορφοδυναμικό τύπο δέλτα και από ρεομορφολογική άποψη, θεωρείται ως μια τεκτονική λεκάνη στην οποία προσχώρησε ένα στρώμα αλλουβιακών αποθέσεων μέσω της δράσης του ποταμού Αχέροντα. Ολόκληρη η περιοχή του οικοσυστημάτων των εκβολών είναι επίπεδη ή έχει πολύ μικρή κλίση. Οι φυτοκοινωνίες που συνθέτουν τη βλάστηση του Δέλτα του Αχέροντα και των λόφων που το περιβάλλουν ανήκει στους ακόλουθους τύπους: Αμμόφιλες-αμμονιτρόφιλες, βλάστηση των αλατούχων ελών, των ελών με γλυκό νερό, παρόχθια δάση, υδατική, μακκί και φρύγανα και υπολειμματικές συστάδες του δρυοδάσους Quercus ithaburensis ssp. macrolepis. Το Δέλτα του Αχέροντα είναι ένας ετερογενής υγρότοπος με μικρής κλίμακας χωρική ποικιλότητα, ο οποίος αποτελεί κατάλληλο ενδιαίτημα για πολλά σπονδυλόζωα (ιδιαίτερα για πτηνά, αμφίβια και ερπετά), οι ποικίλες ζωτικές λειτουργίες των οποίων απαιτούν συχνά περισσότερους από έναν τύπους βλάστησης.
Τα στενά του Αχέροντα βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα σε σχέση με τον παράκτιο υγρότοπο του Δέλτα του Αχέροντα, και αποτελούνται από ασβεστολιθικά πετρώματα στα οποία αναπτύσσεται μακκία βλάστηση με κυρίαρχα είδη τα Quercus coccifera, Phylirea media κ.ά. Οι δενδρώδεις και θαμνώδεις μορφές συμμετέχουν σε μικρότερο και μεγαλύτερο βαθμό αντίστοιχα. Η χασμοφυτκή βλάστηση που συγκροτείται από οικολογικά και φυτογεωγραφικά ενδιαφέροντα είδη εποικίζει τους απόκρημνους ασβεστολιθικούς βράχους του φαραγγιού, γεγονός το οποίο προσδίδει σπουδαία οικολογική αξία στην περιοχή. Την παραποτάμια βλάστηση συγκροτούν καλά αναπτυγμένες συστάδες με Platanus orientalis, Salix alba, Alnus glutinosa κ.ά. Στα τμήματα των εγκαταλελειμμένων αγρών εισχωρεί δυναμικά η φυσική βλάστηση. Εκεί φωλιάζουν αρκετά είδη της ορνιθοπανίδας, τα οποία προστατεύονται από τη Σύμβαση της Βέρνης και την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ. Ο παράκτιος αυτός βιότοπος αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της αλυσίδας των υγροτόπων της Δυτικής Ελλάδας.
Ορισμένα είδη ερπετών που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΕC καθώς και Άλλα και Ελληνικά Σημαντικά είδη βρέθηκαν στους διάφορους οικότοπους αυτού του τόπου. Ορισμένα από αυτά αντιπροσωπεύονται από μικρούς, διάσπαρτους πληθυσμούς. Η βαλτομυγαλίδα Neomys anomalus θεωρείται είδος εξαιρετικής σημασίας καθώς περιλαμβάνεται στο ελληνικό Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων. Επίσης, η αλεπού Vulpes vulpes hellenica και ο πράσινος βάτραχος Rana epeirotica θεωρούνται σημαντικά είδη αφού είναι ενδημικά της Ελλάδας και της Δυτικής Ελλάδας – Αλβανίας, αντιστοίχως.
Τα Στενά Αχέροντα αποτελούν σπουδαίο βιότοπο Βαλκανικών ενδημικών. Συμμετέχουν στην ποικιλότητα και την δυναμική της βλάστησης, συμπληρώνουν το τοπίο της περιοχής με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία και αποτελούν μία περιοχή σπουδαίας οικολογικής αξίας για την ορνιθοπανίδα. Ο συνδυασμός των ανωτέρω με σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους (Νεκρομαντείο, Ακρόπολις Εφύρας κ.ά.) δίνουν στην περιοχή έντονο οικοτουριστικό χαρακτήρα.
Όσον αφορά στα είδη Quercus ithaburensis subsp. macrolepis και Alnus glutinosa οι πληθυσμοί τους έχουν δεχτεί έντονες επιδράσεις προερχόμενες από πυρκαγιές, κοπή ή εκκαθαρισμούς, ενώ ο πληθυσμός του Pancratium maritimum αποτελείται από ένα μικρό αριθμό ατόμων που φύονται μόνο στην παραλία Αμμουδιάς. Έξι taxa ερπετών και ισάριθμα ψαριών που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΕC βρέθηκαν στους διάφορους οικότοπους αυτού του τόπου. Όσον αφορά στα ψάρια, θεωρούμε ότι το είδος της Οδηγίας Phoxinellus spp. πρέπει να καταχωρηθεί με το όνομα Pseudophoxinus stymphalicus thesproticus (Economidis, 1991). Υπάρχουν ακόμη είδη σπονδυλωτών (εκτός πουλιών) τα οποία έχουν αξιολογηθεί ως Άλλα και Ελληνικά Σημαντικά είδη. Η βαλτομυγαλίδα Neomys anomalus είναι απειλούμενο είδος στην Ελλάδα. Όλα τα taxa προστατεύονται από τη Σύμβαση της Βέρνης . Επίσης, τα B. bufo, B. viridis, Hyla arborea, οι σαύρες Anguis fragilis, Lacerta trilineata, Podarcis taurica ionica, τα φίδια Malpolon monspessulanus, N. natrix, N. tessellata, οι μυγαλές Crocidura suaveolens, Neomys anomalus και η νυφίτσα Mustela nivalis προστατεύονται από το Ελληνικό Προεδρικό Διάταγμα 67/1981.
Πράγματι, οι εκβολές του Αχέροντα θεωρούνται Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας (Σ.Π.Π.Ε.). Πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη περιλαμβάνονται στην πλούσια τοπική ορνιθοπανίδα (π.χ. Aquila chrysaetos, Falco tinunculus, Gyps fulvus, Hieraciaetus fasciatus και Neophron percnopterus, κτλ.).