Στα νοτιο-ανατολικά όρια του Νομού Θεσπρωτίας με το Νομό Πρεβέζης, ανάμεσα από τις νότιες απολήξεις των ορέων Παραμυθιάς και εν μέρει των ορέων του Σουλίου, βρίσκεται το υπέροχο φαράγγι που διασχίζει ο γνωστός από τη μυθολογία ποταμός Αχέροντας. Απότομες ορθοπλαγιές, σκουροπράσινα καθαρά νερά. Πρόκειται για μία περιοχή στην οποία περιλαμβάνονται αξιόλογοι οικότοποι, όπου ενδιαιτούν πολλά σπάνια ή απειλούμενα είδη ζώων και φυτών με σημαντικό βιογεωγραφικό ενδιαφέρον.

Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει από τα ορεινά του Νομού Ιωαννίνων και μετά από διαδρομή 64 χιλιομέτρων εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, δημιουργώντας πλήθος οικοσυστημάτων που φιλοξενούν πολλά είδη ζώων και φυτών. Ο ποταμός διασχίζει την κοιλάδα που σχηματίζεται ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Δυτικής Ηπείρου και κοντά στο χωριό Τρίκαστρο (στα όρια των Νομών Ιωαννίνων, Πρεβέζης και Θεσπρωτίας), εισέρχεται σε ένα στενό και επιβλητικό φαράγγι που σχηματίζουν τα βουνά της Παραμυθιάς και του Σουλίου (Στενά Αχέροντα) απ’ όπου εξέρχεται κοντά στο χωριό Γλυκή. Στη συνέχεια εισέρχεται στην πεδιάδα του Φαναρίου, όπου και σχηματίζει δέλτα κατά την εκβολή του (Εκβολές Αχέροντα) στον όρμο της Αμμουδιάς.

Δυτικά της περιοχής αυτής, στο βορειοδυτικό παραθαλάσσιο τμήμα του Νομού Πρεβέζης, βρίσκονται οι εκβολές του ποταμού. Ο ποταμός Αχέροντας εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος, στον Όρμο Φανάρι (Αμμουδιά). Πρόκειται για μία περιοχή με ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά, όπως ελώδεις εκτάσεις, όρμους με αμμοθινικούς σχηματισμούς, υπέροχα παράκτια οικοσυστήματα με απότομους βραχώδεις σχηματισμούς σκεπασμένους με πευκοδάση, που προσδίδουν σε αυτή ένα ιδιαίτερης βιολογικής και αισθητικής αξίας τοπίο.

Η περιοχή των Στενών και Εκβολών Αχέροντα είναι από τις 18 φυσικές περιοχές που έχουν αναγνωριστεί ως οι πιο αξιόλογες σ’ ολόκληρη την Ήπειρο. Η περιοχή καταλαμβάνει συνολική έκταση 4.630 εκτάρια και είναι σημαντική τόσο σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο (αποτελεί Ειδική Ζώνη Διατήρησης-ΕΖΔ με κωδικό GR2140001 και το μέρος της που ανήκει στα Στενά, αποτελεί τμήμα της Ζώνης Ειδικής Προστασίας-ΖΕΠ με κωδικό GR2120008, μαζί με τα Όρη Παραμυθιάς και τα Στενά του ποταμού Καλαμά) όσο και σε Εθνικό, εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της βιοποικιλότητας της.

Tο ελάχιστο υψόμετρο της περιοχής ανέρχεται στα 0 μ (πεδινά) και το μέγιστο στα 1.276 μ (ορεινά). Το Δέλτα του Αχέροντα ανήκει στον λοβοειδή μορφοδυναμικό τύπο δέλτα και από ρεομορφολογική άποψη, θεωρείται ως μια τεκτονική λεκάνη στην οποία προσχώρησε ένα στρώμα αλλουβιακών αποθέσεων μέσω της δράσης του ποταμού Αχέροντα. Ολόκληρη η περιοχή του οικοσυστήματος των εκβολών είναι επίπεδη ή έχει πολύ μικρή κλίση. Οι φυτοκοινωνίες που συνθέτουν τη βλάστηση του Δέλτα του Αχέροντα και των λόφων που το περιβάλλουν ανήκει στους ακόλουθους τύπους: Αμμόφιλες-αμμονιτρόφιλες, βλάστηση των αλατούχων ελών, των ελών με γλυκό νερό, παρόχθια δάση, υδατική, μακκί και φρύγανα και υπολειμματικές συστάδες του δρυοδάσους Quercus ithaburensis ssp. macrolepis. Στα τμήματα των εγκαταλελειμμένων αγρών εισχωρεί δυναμικά η φυσική βλάστηση. Εκεί φωλιάζουν αρκετά είδη της ορνιθοπανίδας, τα οποία προστατεύονται από τη Σύμβαση της Βέρνης και την Οδηγία 2009/147/ΕΚ. Ο παράκτιος αυτός βιότοπος αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της αλυσίδας των υγροτόπων της Δυτικής Ελλάδας. Ο συνδυασμός των ανωτέρω φυσικών στοιχείων με σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους (Νεκρομαντείο, Ακρόπολις Εφύρας κ.ά.) δίνουν στην περιοχή έντονο οικοτουριστικό χαρακτήρα.

Τα Στενά του Αχέροντα βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα σε σχέση με τον παράκτιο υγρότοπο του Δέλτα του Αχέροντα, και αποτελούνται από ασβεστολιθικά πετρώματα στα οποία αναπτύσσεται μακκία βλάστηση με κυρίαρχα είδη τα Quercus coccifera, Phylirea media κ.ά. Οι δενδρώδεις και θαμνώδεις μορφές συμμετέχουν σε μικρότερο και μεγαλύτερο βαθμό αντίστοιχα. Η χασμοφυτκή βλάστηση που συγκροτείται από οικολογικά και φυτογεωγραφικά ενδιαφέροντα είδη εποικίζει τους απόκρημνους ασβεστολιθικούς βράχους του φαραγγιού, γεγονός το οποίο προσδίδει σπουδαία οικολογική αξία στην περιοχή. Την παραποτάμια βλάστηση συγκροτούν καλά αναπτυγμένες συστάδες με Platanus orientalis, Salix alba, Alnus glutinosa κ.ά.

Στη θαλάσσια περιοχή που ξεκινά βορειότερα από τις εκβολές του Αχέροντα, από την Πάργα και καταλήγει στο ακρωτήριο Άγιος Θωμάς του Ν. Πρεβέζης, βρίσκεται η περιοχή του δικτύου Natura 2000 «Παράκτια θαλάσσια ζώνη από Πάργα έως ακρωτήριο Άγιος Θωμάς (Πρέβεζα), Ακρ. Κελαδιο – Άγ. Θωμάς», με κωδικό GR2140003, η οποία χαρακτηρίζεται ως ΕΖΔ (ή Special Areas of Conservation-SAC) και η συνολική της έκταση ανέρχεται σε 1.529 εκτάρια.

Στον κόλπο της Πάργας το υπόστρωμα είναι το μισό αμμώδες με λεπτόκοκκη άμμο και το υπόλοιπο μισό βραχώδες. Μπροστά στον κόλπο υπάρχει μία μικρή βραχονησίδα έκτασης περίπου 3.000 τ.μ. με απότομες ακτές. Στην ανατολική ακτή, όπου το υπόστρωμα του βυθού είναι βραχώδες, κυριαρχούν φαιοφύκη και ιδιαίτερα οι κοινωνίες Cystoseiretum. Το φανερόγαμο Cymodocea nodosa σχηματίζει πυκνούς πληθυσμούς κοντά στο Δέλτα του Αχέροντα. Οι «λειμώνες» ή τα «λιβάδια» της Ποσειδωνίας (Posidοnia oceanica) εκτείνονται σε θαλάσσια βάθη από 1,5 μ έως 5 μ μέσα στον κόλπο της Πάργας και στη συνέχεια φύονται παράλληλα με την ακτογραμμή σε βάθος έως 25 μ. Ο τόπος είναι ένας από τους πλουσιότερους στις ακτές του Ιονίου, και ιδιαίτερα ο κόλπος της Πάργας. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από πλούσια χλωρίδα και βλάστηση μικροφυκών.

**Σημειώνουμε ότι εθνική νομική αναφορά για τις ΖΕΠ αποτελεί η ΚΥΑ 37338/1807/Ε103/01-09-2010 (ΦΕΚ 1495/Β’) ενώ για τις ΕΖΔ ο Ν. 3937/29-03-2011 (ΦΕΚ 60/Α’).